Kung Fu
Inleiding
Elke keer dat Wong Kar-wai een martial arts-film maakt, vereist dit aanzienlijke middelen en een lange productietijd. De opnames van Ashes of Time duurden bijna twee jaar, en voor The Grandmaster duurde het bijna tien jaar om de planning af te ronden. In lijn met de iconische zin uit The Grandmaster: “ Verlies nooit het geloof, houd de vlam brandend ”, heeft Wong Kar-wai zijn droom van martial arts-cinema nooit opgegeven.
Inleiding
Elke keer dat Wong Kar-wai een martial arts-film maakt, vereist dit aanzienlijke middelen en een lange productietijd. De opnames van Ashes of Time duurden bijna twee jaar, en voor The Grandmaster duurde het bijna tien jaar om de planning af te ronden. In lijn met de iconische zin uit The Grandmaster: “ Verlies nooit het geloof, houd de vlam brandend ”, heeft Wong Kar-wai zijn droom van martial arts-cinema nooit opgegeven.
Het is duidelijk dat Wong Kar-wai sterk is beïnvloed door de martial arts-romans van beroemde auteurs zoals Jin Yong ( 金庸 ) en Gu Long ( 古龍 ). Hoewel zijn films vol zitten met spectaculaire gevechtsscènes, gaat hun betekenis veel verder dan alleen het fysieke aspect. Deze gevechten dragen een diepere en puur culturele betekenis in zich, die nauw verbonden is met de Chinese traditie.
In zijn films verwerkt Wong Kar-wai vaak citaten uit oude Chinese gedichten, waarvan de schoonheid en subtiliteit moeilijk te behouden zijn doorheen de vertaling. Bijvoorbeeld, de zin ” Verlies nooit het geloof “ wordt in het Chinees vertaald als “ Als je het niet vergeet, zal het naar je terugkomen ” ( 念念不忘，必有迴響 ). Dit gezegde, dat twee idiomen (成語, chengyu) combineert, drukt beknopt uit dat wanneer iemand diep gehecht blijft aan een persoon of idee en dit nooit loslaat, er uiteindelijk een reactie zal komen.
Deze boodschap staat niet alleen centraal in The Grandmaster, maar weerspiegelt ook Wong Kar-wai’s obsessie met martial arts-cinema, die verder gaat dan puur vermaak en spirituele en tijdloze dimensies verkent.
Gong Er in The Grandmaster : Hoe saai zou het leven zijn zonder spijt
人生無悔該多無趣
Als vrouw van haar tijd stond Gong Er voor veel beperkingen: ze kon de titel van haar vader niet erven, want in de traditionele Chinese cultuur werden vrouwen na het huwelijk de verantwoordelijkheid van hun echtgenoot. Toch ligt de kracht van Gong Er in haar vastberadenheid en de droefheid die ze voelt door het opgeven van zoveel om de waardigheid van haar familie te herstellen.
Na de dood van haar vader en het verraad door Ma San (een leerling van haar vader), kiest ze ervoor om af te zien van een huwelijk en “De Weg» te volgen. In het Chinees betekent «de Weg volgen» (Feng Dao) dat ze niet zal trouwen, geen kinderen zal krijgen en haar kung fu nooit zal doorgeven voor de rest van haar leven. In die tijd, in de wereld van de martial arts in Noordoost-China, vereiste het kiezen van deze weg een onwrikbare overtuiging en bracht het groot respect met zich mee, maar de prijs was immens.
Gong Er’s beslissing om deze weg te volgen, betekende dat ze elke toekomst moest opgeven. Voor haar vertegenwoordigde deze keuze een vorm van «dood»: vanaf dat moment kon ze alleen nog maar deze weg volgen, er was geen weg terug ( 從此我只有眼前路，沒有身後身 ). Gong Er, een vrouw met een nobel hart, vecht alleen tegen de wereld, op zoek naar wraak en verlossing. Door de film heen verschijnt Gong Er als het zuiverste en sterkste personage. Maar ondanks haar vechtkunstvaardigheden is ze niet in staat om het martiale erfgoed van haar familie door te geven vanwege haar toewijding aan De Weg. Hoewel de mensen om haar heen haar aansporen om haar kennis te delen, blijft ze trouw aan haar keuze tot aan haar dood, alleen. Gong Er, nostalgisch gedurende de hele film, blijft opgesloten in de beperkingen van haar tijd.
Het einde van The Grandmaster speelt zich af aan het einde van de jaren vijftig, en vormt een gesloten cirkel met Wong Kar-wai’s trilogie over de jaren zestig. The Grandmaster ontsnapt niet aan de regels van Wong Kar-wai’s universum, waar tijd een terugkerend thema is. Gong Er blijft bevroren in het verleden, in die jaren die aan haar toebehoren. Terwijl de trilogieën over de jaren zestig en negentig moderne en postmoderne representaties van Hongkong bieden, gaat The Grandmaster nog verder terug, naar de oorsprong van Hongkong, naar de wortels van zijn geschiedenis, waarbij de wereld van de martial arts en een vervlogen tijdperk worden herontdekt.
De poëtische harmonie van de titels
成語
Het belang van de Chinese literatuur in de titels van de films van Wong Kar-wai is een essentieel onderdeel van zijn artistieke universum. Elk van zijn films draagt een Chinese titel die uit vier karakters bestaat, een structuur die diep geworteld is in de Chinese literaire en poëtische traditie. Deze beknopte vorm, bekend als chengyu (成語), is afkomstig uit de eeuwenoude wijsheid van de Chinese klassieken en belichaamt noties van harmonie, symmetrie en symbolische diepgang. Deze keuze weerspiegelt niet alleen Wong Kar-wai’s verbondenheid met zijn culturele erfgoed, maar ook zijn verlangen om zijn werken in te bedden in een esthetische continuïteit, waarbij elk element, van titel tot beeld, betekenis draagt.
De structuur van de titels van zijn films is niet slechts een formele conventie, maar weerspiegelt een creatieve filosofie die doordrenkt is van deze zoektocht naar evenwicht. Het gebruik van uitdrukkingen met vier karakters legt een directe verbinding met de klassieke Chinese poëzie en proza, waar elk woord zorgvuldig wordt gekozen om meerdere betekenissen op te roepen. Deze zuinigheid in taal, eigen aan de Chinese literaire cultuur, harmoniseert met Wong Kar-wai’s visuele esthetiek, waarbij elk beeld, elk gebaar en elke stilte complexe en subtiele emoties kan oproepen.
De titels van zijn films zijn dus niet alleen toegangspoorten tot de thema’s die hij behandelt, maar dragen ook bij aan deze symbiose tussen traditie en moderniteit die het universum van de regisseur definieert. In In the Mood for Love ( Faa Yeung Nin Wa, 花樣年華 ) roepen de vier karakters zowel de bloei van een vergankelijke schoonheid als de nostalgie naar het verleden op, een centraal thema in de film. Evenzo roept Happy Together ( Chun gwong cha sit, 春光乍洩 ), wat vertaald kan worden als «De Plotselinge Glans van de Lente», zowel de vluchtigheid van relaties als de intensiteit van emoties op die centraal staan in de film.
De esthetiek van Wong Kar-wai beperkt zich dus niet alleen tot de audiovisuele dimensie, maar doordringt elk aspect van zijn werk, van de keuze van titels tot de opbouw van het verhaal. De zorg die hij besteedt aan de symmetrie en harmonie van zijn Chinese titels verrijkt de filmische ervaring, waarbij de kijker voortdurend wordt herinnerd aan het feit dat zijn werk is geworteld in de Chinese literaire en culturele traditie, terwijl hij die traditie heruitvindt binnen een hedendaags kader. De titels zijn dus niet slechts kenmerken, maar poëtische samenvattingen die de thematische en emotionele rijkdom van zijn films weerspiegelen en een unieke gevoeligheid onthullen waarbij elk element een diepe culturele weerklank draagt.
